Η εξέλιξη και στρωματογραφία της ηπειρωτικής τάφρου του Κορινθιακού
Ο Κορινθιακός κόλπος αποτελεί μια ημι-απομονωμένη λεκάνη, που κατά τις παγετώδεις περιόδους που η στάθμη βρισκόταν χαμηλά, αποχωριζόταν από τη Μεσόγειο Θάλασσα μέσω του φράγματος του Ρίου-Αντιρίου στα δυτικά (π.χ., Perissoratis et al. 2000; Mc Neill et al. 2019a). Η λεκάνη συνδεόταν ξανά με τη Μεσόγειο Θάλασσα κατά τη διάρκεια των ευστατικών υψηλών στάθμεων (που αντιστοιχούν στις μεσοπαγετώδεις περιόδους), όμως καταγράφεται επίσης ένα ευρύ φάσμα μεταβατικών φάσεων μεταξύ αυτών των μεταβολών του υδάτινου περιβάλλοντος (McNeill et al. 2019b). Η εκτίμηση του χρόνου και του τρόπου μετάβασης των συνθηκών από λιμναίες (απομονωμένες), σε υφάλμυρες (ημι-απομονωμένες) ή και θαλάσσιες μπορούν να ανιχθευτούν μέσω της ανάλυσης των υδάτινων παλυνομόρφων (π.χ άλγη του γλυκού νερού, κύστες δινομαστιγωτών και ενδοσκελετών τρηματοφόρων).
Η ηπειρωτική τάφρος του Κορινθιακού είναι ένα μοναδικό εργαστήριο για τη μελέτη των πρώιμων διεργασιών ταφροποίησης, λόγω της νεαρής ηλικίας (<5 εκατομμυρίων ετών) και του γεγονότος ότι είναι ενεργή, ενώ η ιστορική της εξέλιξη έχει καταγραφεί με λεπτομέρεια στο ιζηματογενές αρχείο που βρίσκεται τόσο στη χέρσο, όσο και στη θαλάσσια περιοχή του Κορινθιακού κόλπου (Nixon et al. 2016). Οι ιζηματογενείς ακολουθίες της χέρσου, που φτάνουν σε πάχος τα 2,5 χλμ. έχουν χωριστεί σε τρεις λιθοστρωματογραφικές σχηματισμούς: την Κατώτερη Σειρά που χαρακτηρίζεται από αλλουβιακές και λιμναίες αποθέσεις ηλικίας Αν. Πλειοκαίνου, την Ενδιάμεση Σειρά (ca. 2,5-1,8Ma έως 0,7-0,45Ma) που κυριαρχείται από λιμναίες δελταϊκές αποθέσεις και την Ανώτερη Σειρά (ca. 0,7-0,45 Ma μέχρι σήμερα) που χαρακτηρίζεται από εναλλαγές θαλάσσιων και λιμναίων αποθέσεων (π.χ., Ori 1989, Gawthorpe et al. 1994, Rohais et al. 2007, Backert et al. 2010, Palyvos et al. 2010, Leeder et al. 2012, Ford et al. 2013).
Στη θαλάσσια περιοχή του Κορινθιακού κόλπου έχουν συσσωρευτεί περίπου 2,5 Km ιζημάτων, τα οποία με βάση σεισμική στρωματογραφία έχουν χωριστεί σε δύο διακριτές σεισμικές ενότητες που χωρίζονται από μια ασυνέχεια: τη βαθύτερη και γενικά ομοιογενή Σεισμική Ενότητα 1 (SU1), η οποία θεωρείται ισοδύναμη με την Ενδιάμεση Σειρά στην ξηρά, ακολουθούμενη από την Σεισμική Ενότητα 2 (SU2). Με βάση την στρωματογραφική ερμηνεία των ακολουθιών η SU2 αντιπροσωπεύει εναλλαγή θαλάσσιων και ιζηματογενών ιζημάτων, που αποτυπώνουν τους παγετώδεις και μεσοπαγετώδεις κύκλους (Sachpazi et al. 2003, Leeder et al. 2005, McNeill et al. 2005, Lykousis et al. 2007, Bell et al. 2008, 2009, Taylor et al. 2011). H SU2 είναι το ισοδύναμο της Ανώτερης Σειράς, ενώ η ηλικία της ασυνέχειας U υπολογίζεται σε ~ 0.6Ma (Nixon et al., 2016). Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ιζηματογενείς ακολουθίες στη χέρσο είναι κατακερματισμένες, οι αποθέσεις του Κορινθιακού κόλπου αποτελούν μια εξαιρετική ευκαιρία να μελετηθούν οι τεκτονικές και ιζηματογενείς διεργασίες στην περιοχή.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Backert N, Ford M, Malartre F (2010) Architecture and sedimentology of the Kerinitis Gilbert-type fan delta, Corinth Rift, Greece. Sedimentology 57: 543-586.
Bell R, McNeill LC, Bull JM, Henstock TJ (2008) Evolution of the western Gulf of Corinth continental rift, Greece. Geological Society of America Bulletin 120: 156-178.
Bell R, McNeill LC, Bull JM, Henstock TJ, Collier REL, Leeder MR (2009) Fault architecture, basin structure and evolution of the Gulf of Corinth Rift, central Greece. Basin Research 21: 824-855.
Ford M, Rohais S, Williams EA, Bourlange S, Jousselin D, Backert N, Malartre F, (2013) Tectono-sedimentary evolution of the western Corinth rift (Central Greece). Basin Research 25: 3-2.
Gawthorpe, R. L., A. J. Fraser, and R. E. L. Collier (1994), Sequence stratigraphy in active extensional basins: Implications for the interpretation of ancient basin-fills, Mar. Pet. Geol., 11(6), 642–658.
Leeder MR, Portman C, Andrews JE, Collier REL, Finch E, Gawthorpe RL, McNeill LC, Perez-Arlucea M, Rowe P (2005) Normal faulting and crustal deformation, Alkyonides Gulf and Perachora peninsula, eastern Gulf of Corinth Rift, Greece. Journal of the Geological Society of London 162: 549-561.
Leeder MR, Mark DF, Gawthorpe RL, Kranis H, Loveless S, Pedentchouk N, Skourtsos E, Turner J, Andrews JE, Stamatakis M (2012) A “Great Deepening”: Chronology of rift climax, Corinth Rift, Greece. Geology 40(11): 999-1002.
Lykousis V, Sakellariou D, Moretti I, Kaberi H (2007) Late Quaternary basin evolution of the Gulf of Corinth: Sequence stratigraphy, sedimentation, fault slip and subsidence rates: Tectonophysics 440: 29-51.
McNeill L, Cotterill C, Stefatos A, Henstock T, Bull J, Collier R, Papatheoderou G, Ferentinos G, Hicks S (2005) Active faulting within the offshore western Gulf of Corinth, Greece: implications for models of continental rift deformation. Geology 33: 241-244.
McNeill, L.C., Shillington, D.J., Carter, G.D.O. et al. (2019a) High-resolution record reveals climate-driven environmental and sedimentary changes in an active rift. Scientific Reports 9, 3116. https://doi.org/10.1038/s41598-019-40022-w
McNeill, L.C., Shillington, D.J., Carter, G.D.O., Everest, J.D., Le Ber, E., Collier, R.E.L., Cvetkoska, A., De Gelder, G., Diz, P., Doan, M.-L., Ford, M., Gawthorpe, R.L., Geraga, M., Gillespie, J., Hemelsdaël, R., Herrero-Bervera, E., Ismaiel, M., Janikian, L., Kouli, K., Li, S., Machlus, M.L., Maffione, M., Mahoney, C., Michas, G., Miller, C., Nixon, C.W., Oflaz, S.A., Omale, A.P., Panagiotopoulos, K., Pechlivanidou, S., Phillips, M.P., Sauer, S., Seguin, J., Sergiou, S., Zakharova, N.V. (2019b) Corinth Active Rift Development. Proceedings of the International Ocean Discovery Program, 381: College Station, TX (International Ocean Discovery Program). https://doi.org/10.14379/ iodp.proc.381.2019
Nixon CW, McNeill LC, Bull JM, Bell RE, Gawthorpe RL, Henstock TJ, Christodoulou D, Ford M, Taylor B, Sakellariou D, Ferentinos G, Papatheodorou G, Leeder MR, Collier REL, Goodliffe AM, Sachpazi M, Kranis H (2016) Rapid spatiotemporal variations in rift structure during development of the Corinth Rift, central Greece. Tectonics 35: 1225-1248.
Ori, G.G. (1989) Geologic history of the extensional basin of the Gulf of Corinth (?Miocene-Pleistocene), Greece. Geology 17(10): 918-921.
Palyvos N, Mancini M, Sorel D, Lemeille F, Pantosti D, Julia R, Triantaphyllou MD, De Martini P (2010) Geomorphological, stratigraphic and geochronological evidence of fast Pleistocene coastal uplift in the westernmost part of the Corinth Gulf Rift (Greece). Geological Journal 45: 78-104.
Perissoratis C, Piper DJW, Lykousis V (2000) Alternating marine and lacustrine sedimentation during late Quaternary in the Gulf of Corinth rift basin, central Greece. Marine Geology 167: 391-411.
Rohais S, Eschard R, Ford M, Guillocheau F, Moretti I (2007) Stratigraphic architecture of the Plio-Pleistocene infill of the Corinth Rift: Implications for its structural evolution. Tectonophysics 440: 5-28.
Sachpazi M, Clement C, Laigle M, Hirn A, Roussos N (2003) Rift structure, evolution and earthquakes in the Gulf of Corinth from reflection seismic images. Earth and Planetary Science Letters 216: 243-257.
Taylor B, Weiss JR, Goodliffe AM, Sachpazi M, Laigle M, Hirn A (2011) The structures, stratigraphy and evolution of the Gulf of Corinth rift, Greece. Geophysical Journal International, doi: 10.1111/j.1365-246X.2011.05014.x
